Τα κουτάβια που μεγαλώνουν περιβαλλόμενα από το δικό τους είδος, σταδιακά μαθαίνουν να αποκτούν τον αυτοέλεγχο που θα χρειαστούν ως ενήλικες.  Και μαθαίνουν τόσο καλά!  Ως ενήλικες έχουν αποκτήσει όλον τον αυτοέλεγχο που απαιτείται για να επιβιώσουν.  Πρέπει να μάθουμε να μεγαλώνουμε τα κουτάβια με τρόπο όμοιο με αυτόν που θα είχαν αν τα μεγάλωναν φυσιολογικά, άλλα σκυλιά από τη στιγμή της γέννησης μέχρι την ενηλικίωση.

 

 Κουταβίσια άδεια

 Το πρώτο και κύριο λάθος που κάνουμε ως ιδιοκτήτες κουταβιών, είναι να θέτουμε τις προσδοκίες και τις απαιτήσεις μας για το κουτάβι τόσο ψηλά που με κανέναν τρόπο δεν μπορεί να τις ικανοποιήσει το κουτάβι.  Στη φύση και όπου τα σκυλιά επιτρέπεται να μεγαλώνουν φυσιολογικά σε μια αγέλη, μαθαίνουν τον αυτοέλεγχο πολύ σταδιακά.  Μέχρι να γίνουν περίπου 16-20 εβδομάδων, έχουν αυτό που ονομά-ζουμε «κουταβίσια άδεια».  Μοιάζουν να επιδεικνύουν την άδεια τους σε όλα τα σκυλιά και να λένε: «Χα, χα, χα, δεν μπορείς να με πιάσεις – επειδή έχω κουταβίσια άδεια! Συχνά βλέπουμε τον τρόπο με τον οποίο τα κουτάβια εκμεταλλεύονται αυτή την άδεια.  Ενοχλούν τα ενήλικα σκυλιά, και μπορούμε σχεδόν να δούμε ξεκάθαρα αυτή τη σκανταλιάρικη σπίθα στα μάτια τους.  Τα ενήλικα σκυλιά αφήνουν τα κουτάβια να συνεχίζουν τα καμώματά τους με απίστευτη υπομονή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.

Σε ηλικία 16-20 εβδομάδων, η κουταβίσια άδεια ετοιμάζεται να λήξει. Τώρα πια, τα κουτάβια σταδιακά πρέπει να μάθουν να ελέγχουν τον εαυτό τους καλύτερα και να συμπεριφέρονται πιο ευγενικά.  Θα συνεχίσουν ακόμη να συγχωρούνται για τα πολλά λάθη τους – άλλωστε, δεν είναι ακόμη ενήλικες.  Η ενηλικίωση θα έρθει φυσιολογικά με τον χρόνο και τις εμπειρίες.

Μπορεί να προκαλεί σύγχυση το ότι το κουτάβι περνάει από το ένα στάδιο της ανάπτυξης σε ένα άλλο μέσα σε μόλις λίγες ημέρες, όμως, πρέπει να θυμόμαστε ότι περνάνε από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση σε λιγότερο από 2 χρόνια.  Αντίθετα, οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε 20 χρόνια προτού να αποκαλούμαστε ενήλικες – ενώ κάποιοι χρειάζονται ακόμη περισσότερο χρόνο από αυτά τα 20 χρόνια.

Ο νεαρός σκύλος

Μόλις η περίοδος κουταβιού περάσει, σε ηλικία περίπου 4 – 4,5 μηνών, αρχίζει η εφηβεία. Αποτελείται από διάφορα στάδια και διαρκεί μέχρι περίπου την ηλικία των 2 ετών.  Μερικές φορές παίρνει περισσότερο χρόνο, κι άλλες πάλι, λιγότερο.  Τα νερά σκυλιά είναι σαν τους νεαρούς ανθρώπους:

• Τους αρέσει η δράση και η ταχύτητα

• Πλήττουν εύκολα όταν δεν συμβαίνει τίποτε.

• Δεν έχουν κανέναν αυτοέλεγχο.

• Δεν μπορούν να ελέγξουν τον εαυτό τους όταν συμβαίνει κάτι συναρπαστικό.  Όπως τα παιδιά που βλέπουν ένα πυροτέχνημα ή τα σκυλιά που μυρίζουν ένα κουνέλι.

• Η ικανότητά τους να συγκεντρωθούν για μεγάλο διάστημα είναι μικρή.  Ενώ τα παιδιά «ξεχνάνε» να έρθουν σπίτι αμέσως μετά το σχολείο, ο σκύλος ξεχνάει τι του ζητήσατε να κάνει πριν από 10 δευτερόλεπτα.  Προτιμούν να βρίσκονται με άλλους της ίδιας ηλικίας ή με τα ίδια ενδιαφέροντα.

• Προτιμούν να παίζουν από το να κάνουν άλλα πράγματα.

• Θεωρούν το «στρίμωγμα» ανιαρό και αυτό στερεί τη διασκέδαση από τη μάθηση. Τα νεαρά σκυλιά χρειάζονται εκπαίδευση, όμως σε μικρά και διασκεδαστικά μαθήματα ώστε να μπορούν να μείνουν συγκεντρωμένα και να μην τη βαριούνται.  Οι ανάγκες τους για δραστηριότητες μπορούν να καλυφθούν με σύντομα και εύκολα μαθήματα εκπαίδευσης, π.χ. «κάτσε», «έλα», «ξάπλα», κλπ., με περιπάτους στο δάσος ή στο δρόμο, με το να είναι με άλλα σκυλιά και να μπορούν να παίξουν χωρίς να είναι δεμένα με το λουρί, κλπ.

• Σταδιακά χρειάζεται να μάθουν τον αυτοέλεγχο, αλλά σε μικρές ποσότητες κάθε φορά.  Γι’ αυτό, κάνουμε τα πράγματα κλιμακωτά, π.χ. περιμένουμε ο σκύλος μας να παραμείνει σταδιακά περισσότερο σε ασκήσεις όπως «κάτσε-μείνε» - 2 δευτερόλεπτα, 5 δευτερόλεπτα, 10 δευτερόλεπτα, κλπ.

• Να σκέφτεστε όταν ο σκύλος χάνει την συγκέντρωσή του – αφήστε τον να κάνει ένα διάλειμμα για να ανακτήσει τη συγκέντρωσή του, βοηθήστε τον να συνεχίσει την εκπαίδευση.

• Αφήστε τον έφηβο σκύλο να συναντήσει άλλους σκύλους – ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ!

• Αποφύγετε τα μαθήματα εκπαίδευσης που διαρκούν πολύ, επαναλαμβάνοντας τις ίδιες ασκήσεις ξανά και ξανά, την τιμωρία, κλπ., ώστε ο σκύλος σας να μην κουράζεται και να μην πλήττει με την εκπαίδευση.

• Κοινωνικοποίηση – Η κοινωνική εκπαίδευση με ανθρώπους και ζώα είναι σημαντική. Μάθετε στον σκύλο να αντεπεξέρχεται σε όλα τα είδη καταστάσεων σε διαφορετικό είδος περιβάλλοντος.

• Εφαρμόστε διασκεδαστικές δραστηριότητες, όπως τρικ, επαναφορά αντικειμένου, ψάξιμο, ιχνηλασία, κλπ.

Πρέπει να θυμόμαστε ότι τα σκυλιά είναι κοινωνικά όντα που χρειάζονται να μάθουν την επικοινωνία, την ευγενική συμπεριφορά και τον αυτοέλεγχο. Διαφορετικά, η ζωή ως μέλος μιας αγέλης θα γίνει τελείως αβάσταχτη.  Και μαθαίνουν, λίγο-λίγο, όπως ακριβώς και τα ανθρώπινα όντα κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και της εφηβείας.  Ποιος έχει δει ποτέ ένα 4χρονο ή 6χρονο παιδί να έχει αυτοέλεγχο;  Όταν το 4χρονο παιδί βρίσκεται σε κατάσταση υστερίας, δεν υπάρχει λόγος να προσπαθή-σουμε καν να το λογικέψουμε.  Το ίδιο ισχύει και για ένα 6χρονο παιδί.  Το να προσπαθήσουμε να τους μάθουμε κάτι κατά τη διάρκεια της κατάστασης υστερίας, είναι ανώφελο.  Πραγματικά, χρειάζεται πρώτα απ’ όλα, να τα ηρεμήσουμε – προτού δοκιμάσουμε να τους μάθουμε οτιδήποτε.
 
Όταν οι ιδιοκτήτες σκύλων έρχονται στα μαθήματα με ένα νεαρό σκυλί, ένα «εξάχρονο», αυτός ο σκύλος εξιτάρεται πολύ εύκολα – εξαιτίας νέων σκυλιών, νέου χώρου, μιας νέας κατάστασης, κλπ.  Την ίδια ώρα, το μάθημα απαιτεί από τον σκύλο και τον ιδιοκτήτη να ακολουθούν ένα αυστηρό πρόγραμμα ασκήσεων, και επιπλέον, το πρόγραμμα διαρκεί υπερβολικά για ένα νεαρό σκύλο.  Φυσικά, το «εξάχρονο» θα εκνευριστεί και θα φτάσει μέχρι και σε κατάσταση υστερίας.  Πολλοί, πολλοί ιδιοκτήτες σκύλων εγκαταλείπουν τα μαθήματα επειδή τα σκυλιά τους είναι παρορμητικά, ενθουσιώδη και σχεδόν υστερικά.  Δεν είναι «τρελά», όπως λένε στους ιδιοκτήτες, όμως το επίπεδο στρες τους βρίσκεται στο μάξιμουμ και το επίπεδο αυτοελέγχου τους στο μίνιμουμ.  Και είναι φυσικό!  Επειδή, δεν έχουν μάθει ποτέ πριν πώς να αντιμετωπίζουν τέτοιου είδους καταστάσεις. Αυτό είναι μια σίγουρη αποτυχία. 

Η χρήση της σωματικής βίας ή του ψυχολογικού εξαναγκασμού για να κάνουμε τον σκύλο να δώσει την προσοχή του σε μια τέτοια κατάσταση είναι απίθανο να βελτιώσει τον σκύλο.  Αντίθετα, αν ο σκύλος δεν ήταν ήδη σε κατάσταση υστερίας, θα βρεθεί σε αυτή την κατάσταση αν χρησιμοποιήσουμε βία και δυσάρεστα πράγματα.  Δεν είναι η θέση μας να δυσκολεύουμε τις απαιτήσεις μας από τον σκύλο μας. Αν ο σκύλος δεν μπορεί να αντεπεξέλθει σε μια κατάσταση, τότε απλά, δεν μπορεί να το κάνει.  Μπορούμε να προλάβουμε τον σκύλο μας να έρθει σε κατάσταση υστερίας, με το να μάθουμε να τον παρατηρούμε, αυτόν και τη συναισθη-ματική του κατάσταση, να μάθουμε να βλέπουμε πότε η θερμοκρασία ανεβαίνει και να σταματούμε αυτό που κάνουμε προτού ο σκύλος φτάσει στο βαθμό στρες και ενθουσιασμού όπου δεν μπορεί πλέον να επικοινωνήσει και να μάθει.

 

Έγκαιρη Παρέμβαση

Η έγκαιρη παρέμβαση είναι η λέξη-κλειδί.  Η παρέμβαση μπορεί να είναι ένα από τα εξής:

• Σταματήστε την εκπαίδευση.

• Ενεργήστε λιγότερο απειλητικά εσείς οι ίδιοι

• Αφήστε τον σκύλο να αλλάξει τη θέση του από την οποία βρίσκεται, π.χ. από ξαπλωμένος ή όρθιος να βρεθεί στην «ουδέτερη» και όχι ενεργητική στάση του «κάτσε».

• Κρατάτε το λουρί χαλαρό – πρέπει να είναι τόσο χαλαρό ώστε να κρέμεται, διαφορετικά, το σκυλί θα νιώθει την πίεση του λουριού.  Να θυμάστε ότι ένα σφιχτό λουρί είναι ο γρηγορότερος τρόπος για να ανεβάσετε το βαθμό επιθετικότητας.

• Μην παλεύετε με τον σκύλο.  Παραμείνετε ήρεμοι και διατηρήστε τον αυτοέλεγχό σας.  Πώς θα μάθει ο σκύλος τον αυτοέλεγχο αν εσείς δεν δώσετε το καλό παράδειγμα;

Όταν ο σκύλος «χτυπάει τις πόρτες»

Ο νεαρός σκύλος βρίσκεται σε μια μεταβατική βάση, και πρέπει να γίνουν πολλοί έλεγχοι και πολλές εξερευνήσεις.  Αφήστε τον σκύλο να εξερευνήσει.  Αφήστε το να πάρει μια γεύση από τη ζωή και αφήστε τον να τσεκάρει τα πράγματα.  Είναι τελείως ακίνδυνο.  Πρέπει να έχουμε όρια, όμως, βεβαιωθείτε ότι αυτά δεν τίθενται με τρόπο που ο σκύλος να είναι φυλακισμένος χωρίς ελευθερία να κινείται και να είναι ενεργητικός και να βρίσκει την άκρη μόνος του.  Αν γίνει δύσκολος, αυτό που λέμε ξεροκέφαλος ή αψίθυμος, δεν είναι επειδή έχει σχεδιάσει να αναλάβει την ηγεσία ή να γίνει ο κυρίαρχος σκύλος, αλλά μάλλον, να εξερευνήσει και να ανακαλύψει πώς λειτουργούν τα πάντα.  Ένας νεαρός σκύλος δεν θα γίνει αρχικός, ούτε καν που τον απασχολεί αυτό.  Όμως, έχει την τάση να τσεκάρει τα πράγματα για να δει τις μορφές αντιδράσεων που θα δεχτεί αν το ξανασκεφτεί αργότερα.  Μην αντιδράτε υπερβολικά! Το να γυρίσετε την πλάτη σας στον σκύλο και να τον αγνοήσετε, αρκεί – και θα λέει, σαν πράξη, πολλές περισσότερες λέξεις από ότι θα λέγατε αν του μιλούσατε.  Ο ενήλικος σκύλος θα έκανε ακριβώς το ίδιο στον έφηβο σκύλο – θα του γυρνούσε την πλάτη και θα τον αγνοούσε.

Υπό καμία συνθήκη μην προβαίνετε σε σωματική τιμωρία προς τον σκύλο. Αποφύγετε τη σωματική δυσφορία όπως, π.χ. να τον αρπάξετε από το λαιμό και να τον κουνήσετε πέρα-δώθε, να τον αρπάξετε από τα μάγουλα όταν σας κοιτάζει στα μάτια, ή οποιαδήποτε άλλη βάναυση κι εκφοβιστική μέθοδο τιμωρίας.  Παρατηρήστε το τι κάνουν τα ενήλικα σκυλιά με αυτοπεποίθηση, και αντιγράψτε το.  Τα ενήλικα σκυλιά δίνουν στον έφηβο σκύλο να καταλάβει χωρίς να γίνουν βίαια – γυρίζουν την πλάτη τους και απομακρύνονται.  Μπορεί να «φωνάξουν», όμως, δεν κάνουν τίποτε περισσότερο.

 

Γρυλίζει ο σκύλος σας;  Υπέροχα!  Αυτό σημαίνει ότι δεν τον έχετε τρομάξει ώστε να γίνει παθητικός και έτσι, έχει διατηρήσει ένα φυσιολογικό μέρος του τρόπου που έχει να επικοινωνεί.  Το γρύλισμα δεν είναι επικίνδυνο, είναι απλά ένας τρόπος να ενημερώσει τους άλλους ότι αισθάνεται άβολα.

 

Όταν ο σκύλος γρυλίζει/μουγκρίζει/αρπάζει με τα δόντια

1.  Ήταν κάτι που κάνατε εσείς αυτό που προκάλεσε τον σκύλο; Προκλήσεις μπορεί να είναι –μεταξύ άλλων- τα εξής: το τράβηγμα του λουριού, φωνές και μαλώματα, άρπαγμα του σκύλου από το λαιμό, σπρώξιμο του σκύλου, τσίμπημα του σκύλου, αφαίρεση του φαγητού από τον σκύλο, ενόχληση του σκύλου στον ύπνο του ή όταν αναπαύεται, δόσιμο εντολών με άγρια φωνή, υπερβολικές απαιτήσεις από τον σκύλο, κράτημα του σκύλου σφιχτά, απότομο τίναγμα του λουριού, σκύψιμο πάνω από τον σκύλο και περπάτημα απευθείας πάνω σε ένα σκύλο που είναι δεμένος με λουρί.

2. Φοβήθηκε από κάτι ο σκύλος;  Τότε, αποφύγετε να ξανατρομάξει, διαφορετικά, η αμυντική αντίδρασή του απλά θα δυναμώνει συνέχεια.

3. Το κάνει απλά και μόνο για να τσεκάρει την αντίδρασή σας; Γυρίστε του την πλάτη σας! Θα εγκαταλείψει την προσπάθειά του αμέσως.  Σε μια τέτοια κατάσταση, τουλάχιστον ο ένας από τους δυο σας πρέπει να παραμείνει ψύχραιμος.  Εξάλλου, είναι δεδομένο ότι οι περισσότερες διαμάχες μεταξύ σκύλων και ιδιοκτητών είναι αποτέλεσμα της προσπάθειας να κυριαρχήσουμε στον σκύλο, και όχι το αντίθετο.  Η χρήση του «κάτσε» είναι ψυχολογικά σωστή όταν συμβαίνουν καταστάσεις διαμάχης.  Είναι μια ουδέτερη στάση – ζητάει τη συνεργασία του σκύλου παρά την υποταγή του.  Και το να καθήσει θα έρθει πιο φυσικά από οτιδήποτε άλλο, ακόμη και σε έναν σκύλο με υπερ-διέγερση.

 
Για να μάθει ένας νεαρός σκύλος τον αυτοέλεγχο, χρειάζεται να περάσει από μια διαδικασία μάθησης. Μπορούμε να τον βοηθήσουμε με το να απαιτήσουμε κάποια πράγματα από τον εαυτό μας:

1. Ο σκύλος δεν γνωρίζει ποιες επιλογές έχει.  Πρέπει να μάθουμε στο σκύλο ότι μπορεί να επιλέξει να καθίσει ήρεμα αντί να πηδάει, να τρέχει γύρω-γύρω και να τραβάει το λουρί.  Εξαιτίας της κατάστασης, τα επίπεδα αδρεναλίνης στο σώμα είναι υψηλά και κάνουν το σκύλο να νιώθει άβολα την ίδια στιγμή,  καθώς δεν ξέρει τι να κάνει γι’ αυτό.  Μπορούμε να δείξουμε στο σκύλο και να του μάθουμε να ελέγχει την κατάσταση.

2. Κινηθείτε με αργές κινήσεις.  Χρησιμοποιήστε ήρεμες και αργές κινήσεις του σώματος.  Μιλάτε ήρεμα και σιγανά.  Η γλώσσα του σώματός σας και η συμπεριφορά σας θα πείσουν τον σκύλο.

3. Μην μπερδεύετε τον αυτοέλεγχο και την σωματική βία.  Ο αυτοέλεγχος είναι εκούσιος ενώ η σωματική βία δεν είναι.  Αποφύγετε τις σπρωξιές, την καταπίεση, το τράβηγμα και την τιμωρία του σκύλου.  Κρατάτε το λουρί χαλαρό.  Η αντίδραση στην σωματική τιμωρία θα είναι μόνο αύξηση των επιπέδων στρες.

4. Κάντε εξάσκηση στον αυτοέλεγχο σε όλες τις καταστάσεις.  Αρχικά, εξασκηθείτε σε περιοχές χωρίς αντιπερισπασμούς, με μικρά μαθήματα και χαλαρό λουρί.  Μην αφήνετε τον σκύλο να κάθεται για μεγάλο διάστημα, στην αρχή – οι μυς θα κουραστούν και θα πονάνε από το να κάθεται πολύ ώρα.

Έχουμε και άλλα βοηθητικά μέσα, όπως τα σήματα ηρεμίας και η ανταμοιβή του σκύλου για τη σωστή συμπεριφορά, για να αναφέρουμε ελάχιστα από αυτά.  Μια μέρα, θα έχετε έναν ενήλικα σκύλο που ξέρει πώς να συμπεριφέρεται, που έχει αυτοέλεγχο και που επιθυμεί να συνεργαστεί.  Αυτή η μέρα θα έρθει αν μεγαλώσετε τον σκύλο σας με σταδιακά αυξανόμενες απαιτήσεις τις οποίες να μπορεί να καλύψει.  Να είσαστε ευγενικοί κι ευαίσθητοι – ο σκύλος σας χρειάζεται χρόνο να μεγαλώσει, όπως ακριβώς χρειαζόμαστε κι εμείς.

 

Μετάφραση:  Κατερίνα Χατζηγιάννη