Η λεϊσμανίαση, μεταδίδεται από μολυσμένα σκυλιά στον άνθρωπο, μέσω της φλεβοτόμου σκνίπας και όπως λέει στην “Π” η δρ. Μαρία Αντωνίου, επίκουρος καθηγήτρια Παρασιτολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, ο τρόπος να προλάβουμε τη μετάδοση της νόσου, είναι η αποφυγή τσιμπημάτων από σκνίπες, αλλά και να φροντίσουμε για την προστασία του ζώου, με ειδικά κολάρα, εντομοαπωθητικά και αμπούλες.

Για το καλααζάρ, που είναι ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας για τα σκυλιά και τον άνθρωπο, μας δίνει ενδιαφέρουσες πληροφορίες η καθηγήτρια Μ. Αντωνίου.

Τι είναι η λεϊσμανίαση, γνωστή και ως καλααζάρ;

Το καλααζάρ ή σπλαχνική λεϊσμανίαση είναι μια σοβαρή νόσος του ανθρώπου και είναι θανατηφόρος αν δεν γίνει έγκαιρα η διάγνωση και δοθεί θεραπεία. Λέμε ότι το καλααζάρ είναι ζωονόσος, είναι δηλαδή μια αρρώστια των ζώων που μπορεί να μεταδοθεί και στον άνθρωπο. Το κλειδί για την εμφάνιση και διασπορά της νόσου σε μια περιοχή είναι η παρουσία των ειδών της σκνίπας (Phlebotomus spp.) τα οποία μπορούν να μεταδώσουν το παράσιτο από μολυσμένο σκύλο σε άλλους σκύλους ή στον άνθρωπο. Πρέπει να τονίσουμε εδώ δυο πράγματα: α) Μόνο μέσω της σκνίπας μπορεί το παράσιτο να μεταδοθεί στον άνθρωπο ή στο σκύλο, β) ένα μολυσμένο σκυλί είναι η αποθήκη του παράσιτου Λεϊσμάνια (Leishmania infantum) στο περιβάλλον και αν δεν προστατεύεται από τον ιδιοκτήτη του με εντομοαπωθητικά, ακόμα και αν δεν έχει κανένα σύμπτωμα της νόσου, μπορεί να μολύνει σκνίπες και στη συνέχεια άλλα σκυλιά και ανθρώπους.

Ποιούς μήνες του χρόνου κινδυνεύει περισσότερο ο σκύλος;

Μετά από όσα είπαμε ήδη, αντιλαμβάνεστε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος να μολυνθούν σκυλιά και άνθρωπος είναι εποχή που οι σκνίπες είναι ενεργές. Δηλαδή άνοιξη, καλοκαίρι και φθινόπωρο. Τον χειμώνα, οι χαμηλές θερμοκρασίες εξαναγκάζουν τις σκνίπες να “κοιμηθούν”. Ομως ένα σκυλί μπορεί να μολυνθεί το καλοκαίρι και να εμφανίσει τη νόσο το χειμώνα γιατί ο χρόνος επώασης μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες, ανάλογα με το ανοσοποιητικό σύστημα του σκύλου, την επιθετικότητα του στελέχους του παρασίτου με το οποίο μολύνθηκε και τον αριθμό των παρασίτων που πήρε από την σκνίπα.

Ποιά σκυλιά κινδυνεύουν περισσότερο (κοντότριχα, μακρύτριχα, εκείνα που ζουν σε ταράτσες, στην εξοχή κλπ);

Θεωρητικά, όλα τα σκυλιά κινδυνεύουν το ίδιο. Ο παράγοντας που καθορίζει αν θα μολυνθούν ή όχι είναι η ευκαιρία που έχουν να τσιμπηθούν από μολυσμένες σκνίπες. Ετσι, αν η περιοχή όπου ζουν ευνοεί την ανάπτυξη σκνιπών, τότε θα υπάρχουν πολλές σκνίπες και άρα η πιθανότητα να τα τσιμπήσουν είναι μεγαλύτερη από μιαν άλλη περιοχή. Αν στην περιοχή τους ζουν μολυσμένα σκυλιά, τότε η πιθανότητα οι σκνίπες να μεταφέρουν το παράσιτο είναι μεγαλύτερη και έτσι το ποσοστό των μολυσμένων σκνιπών θα είναι μεγαλύτερο. Είναι λοιπόν καθαρά θέμα πιθανοτήτων. Γι’ αυτό το λόγο, είναι σημαντικό τα σκυλιά να προστατεύονται με εντομοαπωθητικά τους μήνες που οι σκνίπες είναι ενεργές. Είναι επίσης σημαντικό, τα σκυλιά μας να τα εξετάζει κτηνίατρος δυο φορές το χρόνο, την εποχή που ξυπνάνε οι σκνίπες και πριν ξαναπέσουν σε χειμερία νάρκη, ώστε αν έχουν μολυνθεί να πάρουμε τα κατάλληλα μέτρα για να προλάβουμε την εκδήλωση της νόσου, αλλά ακόμα πιο σημαντικό, να μην γίνει το σκυλί μας πηγή μόλυνσης για τις σκνίπες.

Ποιά είναι τα συμπτώματα της ασθένειας και τι εξετάσεις χρειάζονται για να διαπιστωθεί;

Πρέπει να τονίσω ότι αν ένα σκυλί το τσιμπήσει μολυσμένη σκνίπα, δεν είναι απαραίτητο ότι αυτό θα αρρωστήσει. Μπορεί το ανοσοποιητικό του σύστημα να είναι γερό και να καταστρέψει τον εισβολέα. Επίσης ένα σκυλί μπορεί να μολυνθεί από το παράσιτο και να γίνει φορέας, δηλαδή να μολύνει σκνίπες, χωρίς ωστόσο να αναπτύξει κλινικά συμπτώματα. Κλασσικά συμπτώματα καλααζάρ στο σκύλο είναι οι δερματίτιδες και τα έλκη που δεν θεραπεύονται, το σκυλί μπορεί να αρχίσει να χάνει το τρίχωμά του, να χάσει την ενεργητικότητά του, να χάσει βάρος, να διογκωθούν οι λεμφαδένες του, να μεγαλώσουν και να παραμορφωθούν τα νύχια του, να έχει πυώδεις εκκρίσεις από τα μάτια. Οι εξετάσεις που χρειάζονται, είναι εκτός από την κλινική εξέταση, και ο ορολογικός έλεγχος, αλλά και εξετάσεις με μοριακές τεχνικές που θα ανιχνεύσουν το DNA του παράσιτου στο αίμα του ζώου. Στο εργαστήριό μας, στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης, κάνουμε απομόνωση του παράσιτου από μολυσμένα σκυλιά και ανθρώπους και μελετάμε την αντοχή του κάθε στελέχους στα φάρμακα, πράγμα που καθορίζει και την πιθανότητα αναζωπύρωσης της νόσου.

Ποιά είναι τα θεραπευτικά σχήματα που ακολουθούνται και πόσο αποτελεσματικά είναι;

Υπάρχουν διάφορα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της λεϊσμανίασης στο σκύλο. Πολύ συχνά όμως παρατηρείται αναζωπύρωση της νόσου μετά από τη θεραπεία. Αν ο ιδιοκτήτης αποφασίσει να δώσει θεραπεία στο σκύλο, αυτό ΠΡΕΠΕΙ να γίνει από τον κτηνίατρο και το ζώο ΠΡΕΠΕΙ να προστατεύεται από τσιμπήματα σκνιπών και να παρακολουθείται κάθε έξι μήνες μετά τη θεραπεία για να διαπιστωθεί αν εξακολουθεί να είναι φορέας του παράσιτου ή όχι, ακόμα και αν έχουν υποχωρήσει τα κλινικά συμπτώματα. Το ζητούμενο είναι το ζώο μας να μην είναι φορέας του παράσιτου γιατί τότε α) κινδυνεύει να ξαναρρωστήσει και β) είναι σε θέση να μολύνει σκνίπες!

Πώς μπορούμε να προλάβουμε τη μετάδοση της και πόσο αποτελεσματικά είναι τα μέσα που χρησιμοποιούνται για την προστασία του κατοικίδιου;

Ο τρόπος να προλάβουμε τη μετάδοση της νόσου είναι η αποφυγή τσιμπημάτων από σκνίπες. Προστασία του ζώου με εντομοαπωθητικά αλλά και δική μας (κυρίως μικρών παιδιών, ενήλικων και ανοσοκατασταλμένων) με εντομοαπωθητικά και κουνουπιέρες. Προσοχή όμως. Η κουνουπιέρα μας πρέπει να είναι από ύφασμα με μικρής διαμέτρου τρύπες γιατί οι σκνίπες είναι μικρότερες από τα κουνούπια και περνούν στις κλασικές κουνουπιέρες. Επίσης οι σκνίπες δεν κάνουν θόρυβο, είναι “βουβές” όπως λέμε στην Κρήτη, και έτσι δεν μας προειδοποιούν για την παρουσία τους. Και όπως είπαμε ήδη απαιτείται προληπτικός έλεγχος των σκύλων τουλάχιστον δύο φόρες το χρόνο από τον κτηνίατρο.

Η λεϊσμανίαση, μεταδίδεται από σκύλο σε σκύλο;

Βασικά δεν μεταδίδεται από σκύλο σε σκύλο χωρίς την παρέμβαση της σκνίπας. Αν όμως δυο σκυλιά έχουν ανοιχτές πληγές και τρίβονται, είναι δυνατόν αίμα από την πληγή του ενός να περάσει στην πληγή του άλλου, οπότε θεωρητικά μπορεί ένα σκυλί να μολυνθεί από άλλο με αυτόν τον τρόπο, όμως είναι δύσκολο. Πιο εύκολο είναι να μολυνθεί άνθρωπος από άνθρωπο όταν μοιράζονται σύριγγες (στην περίπτωση τοξικομανών για παράδειγμα). Τότε μολυσμένο αίμα του ενός μπορεί να περάσει στο αίμα του άλλου και να τον μολύνει μεταξύ άλλων παθογόνων και με το παράσιτο Λεϊσμάνια.

Υπάρχουν κίνδυνοι για τον άνθρωπο ο οποίος έχει σκύλο, που έχει προσβληθεί από καλααζάρ;

Το καλααζάρ θεωρείται νόσος των μικρών παιδιών και των ανοσοκατασταλμένων. Με τον όρο ανοσοκατασταλμένος εννοούμε, σε αυτήν την περίπτωση, όχι μόνον τους ασθενείς με AIDS αλλά άτομα μικρής ή μεγάλης ηλικίας, άτομα με αδύνατο ανοσοποιητικό σύστημα λόγο κακουχίας σωματικής ή ακόμα και ψυχικής. Έτσι, αν εσείς ή εγώ, που είμαστε υγιείς, τρώμε καλά, δεν περνάμε ένα μεγάλο σωματικό ή ψυχολογικό στρες τσιμπηθούμε από μολυσμένη σκνίπα δεν θα αρρωστήσουμε. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα θα σκοτώσει ή θα περιορίσει το παράσιτο. Αν όμως τσιμπηθεί το μωρό μας, τα παιδιά κάτω των 5 ετών είναι πολύ ευάλωτα στο παράσιτο, τότε το πιο πιθανόν είναι ότι θα αναπτύξει καλααζάρ. Έτσι άτομα με αδύναμο ανοσοποιητικό κινδυνεύουν αν βρεθούν στο δρόμο μολυσμένης σκνίπας. Μην ξεχνάμε ότι οι σκνίπες είναι έντομα και πετάνε. Άρα δεν κινδυνεύει μόνο ο ιδιοκτήτης του άρρωστου ζώου αλλά κινδυνεύουν όσοι ζουν σε ακτίνα 500 μέτρων από μολυσμένο σκυλί.

Πηγή: http://www.patris.gr